Trên các card đồ họa và màn hình hiện đại, game thủ sẽ không còn tìm thấy các cổng S-Video, DVI hay VGA cũ kỹ, mà thay vào đó là DisplayPort và HDMI, hai chuẩn giao tiếp hỗ trợ truyền dữ liệu tốc độ cao. Với đa số game thủ thì cổng nào cũng dùng được, có cáp nào dùng cáp nấy, nhưng thực ra chúng có sự khác biệt khá lớn mà bạn nên biết.

Dù HDMI – một trong hai chuẩn này – đã tồn tại 20 năm, cả hai vẫn đang được game thủ tin dùng, liên tục được cập nhật để nhanh hơn và nhiều tính năng hơn. Tuy nhiên câu hỏi đặt ra là khi bạn có một màn hình tần số quét cao (refresh rate trên 60 Hz), đâu là cổng tốt hơn để chơi game?

DisplayPort và HDMI là gì?

HDMI là tiêu chuẩn được nhiều hãng điện tử hợp tác phát triển vào năm 2002, với mục tiêu tạo ra một giao diện và đầu cắm có khả năng truyền cả dữ liệu hình ảnh và âm thanh trong một sợi cáp duy nhất. Sau khi ra mắt, nó nhanh chóng được chọn dùng trong các sản phẩm giải trí tại gia, nhưng cả ATI và NVIDIA đều không mặn mà gì với HDMI cho tới năm 2009.

Tuy nhiên vào thời điểm này, chuẩn DisplayPort đã ra đời và cũng là sản phẩm hợp tác của nhiều công ty, với sự hậu thuẫn của VESA. Nó cũng được tạo ra với tiêu chí tương tự như HDMI, tức là kết hợp truyền hình ảnh và âm  thanh vào cùng một sợi cáp.

Cả hai chuẩn này đều được tạo ra để có thể được nâng cấp theo thời gian mà không cần phải thay đổi một đầu cắm mới. Tuy nhiên chúng lai hoạt động theo các phương thức rất khác nhau và đó là lý do tại sao bài viết này được thực hiện.

Những con số thành thật

Phiên bản đầu tiên của DisplayPort “đập chết ăn thịt” HDMI một cách dễ dàng: DisplayPort có băng thông tới 8.6Gbps còn HDMI chỉ là 4Gbps. Tuy nhiên đó là chuyện của quá khứ: phiên bản DisplayPort 2.0 mới nhất ra mắt vào năm 2019 có băng thông tới 77Gbps, dù trên thực tế nó không đạt được con số này. Còn HDMI 2.1 ra mắt vào năm 2017 có thể truyền 42Gbps, rất ấn tượng nhưng vẫn chưa bằng DisplayPort 2.0.

Nhưng bạn cần phải biết rằng không phải lúc nào cả hai chuẩn này cũng đều chạy ở tốc độ tối đa. Ví dụ một card đồ họa có cổng HDMI 2.0 kết nối với màn hình có cổng HDMI 2.1 sẽ chỉ truyền được 14Gbps nếu sợi cáp đủ chất lượng. Tương tự, DisplayPort chỉ có thể truyền 77Gbps nếu màn hình, card đồ họa và cáp đủ sức gánh băng thông này. Thiết bị có băng thông nhanh hơn sẽ luôn phải lùi lại chờ thiết bị chậm hơn, tương tự hiện tượng “thắt cổ chai” trong thùng máy PC.

Như vậy bạn có thể thấy rằng trên số liệu thì DisplayPort là chuẩn tốt hơn, ngay cả 1.4 cũng nhanh hơn nhiều so với HDMI. Nhưng thực ra thì những con số chưa phải là tất cả. Vào thời điểm Sforum thực hiện bài viết này (cuối tháng 8/2022), số lượng card đồ họa có trang bị DisplayPort 2.0 trên thị trường là rất thấp. Ngược lại, rất nhiều card đồ họa có HDMI 2.1 – tất cả card RTX 30xx của NVIDIA và Radeon 5xxx, 6xxx của AMD đều hỗ trợ  chuẩn này.

Tệ hơn nữa, hiện tại trên thị trường không có bất kỳ màn hình nào dùng chuẩn DisplayPort 2.0 mà chỉ tới 1.4. Dù DisplayPort 1.4 có băng thông 32.4Gbps, không chậm và cũng đã gấp 2 lần so với HDMI 2.0, nhưng còn xa mới đạt tới con số tối đa mà cổng này có thể gánh được.

Nền tảng công nghệ bên trong

Sforum sẽ không đi sâu vào phân tích những thứ rắc rối phức tạp này, mà chỉ muốn chia sẻ với bạn rằng cả hai chuẩn này đều có khả năng nén (compress) hình ảnh gốc để giảm băng thông cần thiết khi truyền hình ảnh từ card đồ họa đến màn hình. Các kỹ thuật nén mà DisplayPort sử dụng một lần nữa lại tốt hơn HDMI trên giấy tờ, khi hỗ trợ nhiều độ phân giải và nhiều tần số quét hơn, dù có thể sẽ phải áp dụng biện pháp nén để giảm chất lượng hình ảnh.

Trong bảng bên trên, “Yes” nghĩa là chuẩn hỗ trợ độ phân giải và tần số quét đó mà không cần nén, các cụm “4:2:2”, “4:2:0”, “DSC” là các thuật toán nén cần được sử dụng để có thể hiển thị hình ảnh, còn “No” đơn giản là không hỗ trợ. Bạn có thể dễ dàng nhận ra là DisplayPort 2.0 có đủ băng thông để đáp ứng màn hình 4k, 360Hz, trong khi HDMI 2.1 chịu thua mức này. Dù hiện tại không có màn hình hay card đồ họa nào đủ sức tạo ra 360 khung hình / giây ở độ phân giải 4K, đây vẫn là một chiến thắng cho DisplayPort.

Tuy nhiên game thủ bình thường muốn chơi game ở tần số quét cao chỉ cần chú ý vào cột 1440p 144Hz và có thể là 4k 60Hz. Bạn có thể dễ dàng nhận ra rằng DisplayPort hỗ trợ các độ phân giải và tần số quét cao tốt hơn nhiều so với HDMI.

Chiều dài của sợi cáp

Nghe hơi bất ngờ nhưng thực sự chiều dài của cáp là một vấn đề khi bạn muốn chơi game ở tần số quét cao. HDMI hỗ trợ những sợi cáp dài hơn nhiều so với DisplayPort, chẳng hạn khi ở 4K 60Hz, cáp DisplayPort được khuyến cáo không dài quá 1.8 mét, còn với cáp HDMI thì có thể dài đến… 6 mét.

Vậy nên nếu bạn đang dùng cáp DisplayPort kèm theo màn hình nhưng phát hiện có vấn đề gì đó với hình ảnh hay âm thanh, hãy thử chuyển sang HDMI và vấn đề có thể sẽ được khắc phục. Một số cáp Active DisplayPort có mạch điện để tăng cường tín hiệu trong trường hợp bạn buộc phải đặt màn hình xa thùng máy, nhưng chúng rất đắt tiền.

Và card đồ họa

Đừng quên rằng dù bạn đã có màn hình tốt, cáp xịn và chọn đúng chuẩn cho mình, nếu không sở hữu một card đồ họa đủ sức tạo ra 120 / 144 / 240 / bất kỳ số khung hình nào bạn muốn cho tựa game bạn ưa thích thì tất cả những gì bạn vừa biết trên đây đều không có ý nghĩa. Lấy ví dụ Spider-Man Remastered: khi chất lượng hình ảnh ở mức High, ray-tracing, 4k thì không một card đồ họa nào hiện tại có thể đỡ được mức 144Hz, nên bạn không cần quá quan tâm đến cổng giao tiếp khi chơi những tựa game siêu nặng như thế này.

Một điều thú vị khác mà bạn có thể không nhận ra: card đồ họa ngày nay thường có nhiều cổng DisplayPort hơn HDMI. Đây không phải là vấn đề kỹ thuật hay công nghệ, mà đơn giản là vì ban đầu, HDMI được tạo ra cho truyền hình và giải trí còn DisplayPort được phát triển cho PC, nên các nhà sản xuất card đồ họa thích nhồi nhiều cổng DisplayPort vào sản phẩm của họ.

DisplayPort hay HDMI?

Hẳn bạn đã nhận ra rằng dù có nhiều nhược điểm, DisplayPort đang là lựa chọn tốt nhất nếu bạn muốn chơi game ở tần số quét cao. Phiên bản mới nhất của HDMI cũng rất tốt, nhưng do quá đa năng nên chuẩn này không đạt được các chỉ số của DisplayPort, và DisplayPort vượt trội hẳn về độ phân giải, tần số quét cũng như các tính năng khác của gaming. Nếu sau khi đọc xong bài viết này, bạn quyết định thay đổi sợi cáp nối card đồ họa với màn hình của mình thì Sforum rất vui mừng vì đã giúp ich được cho bạn!